اصول قیمت‌گذاری اوراق آتی
بسیاری از سرمایه‌گذاران تصور می‌کنند که قیمت قراردادهای پیش‌فروش صرفا بر اساس انتظارات بازار از آینده تعیین می‌شود و لذا این قیمت مبنای ذهنی دارد و برای به دست آوردن آن راهکار مشخصی نیست. در حالی که از نظر تئوریک قیمت‌گذاری اوراق آتی بر بنیانی کمی و قابل محاسبه استوار است، البته در اینکه قیمت های آتی، در بازار متاثر از عوامل خرد و کلان اقتصادی و عرضه و تقاضا است، جای هیچ‌گونه تردیدی نیست، اما قیمت آتی در بورس و بازارهای خارج از بورس (Forwards) بر اصولی کمی استوار است
فرض کنید که امروز می‌خواهید خودرو خود را بفروشید. اگر قرار باشد وجه فروش را به طور نقدی دریافت کنید، شاید بتوانید وجه مزبور را در یک سرمایه‌گذاری دیگر به کار گرفته و بازده و سودی نصیب خود کنید، حال اگر خودرو خود را پیش‌فروش کنید و قرار شود که دوازده ماه دیگر خریدار وجه خرید را بپردازد و ماشین را تحویل بگیرد شما بابت این دوازده ماه دارای هزینه فرصت از دست رفته خواهید بود. فرض کنیم که اگر فروش را نقد انجام داده بودید، پول آن را در محلی دیگر سرمایه‌گذاری می کردید و از آن 18 درصد سود طی 12 ماه می گرفتید.
برای نگهداری ماشین پیش‌فروش شده، شما باید هزینه پارکینگ و نگهداری و حتی بیمه ماشین را هم بدهید. پس این سه هزینه فرصت از دست رفته مالی و انبار داری و بیمه باید در قیمت فروش منظور شود که جمع اینها قیمت قرارداد پیش فروش را از نظر تئوریک تعیین می‌کند.
اگر امروز این خودرو صد میلیون تومان قیمت داشته باشد و بتوان از این پول 18 درصد بهره در سایر سرمایه‌گذاری‌ها گرفت و هزینه پارکینگ دوازده ماهه خودرو دوازده هزار تومان باشد و بیمه‌ای معادل پنجاه هزار تومان برای یک سال داشته باشد قیمت آن از نظر تئوریک برابر است با:
118,512,000=500,000+12,000+(18%*100,000,000)+100,000,000
این رقم، عدد پیش‌بینی قیمت خودرو نیست و فقط هزینه‌های نگهداری و بیمه و فرصت از دست رفتـــه سرمایه‌گذاری به آن اضافه شده است. در اصطلاح غرب این هزینه‌ها را در مجمــــوع Cost of Carry می‌نامند که ترجمه آن هزینه‌های حمل و نگهداری و فرصت از دست رفته است.
گر چه عوامل بازار و عرضه و تقاضا نقش مهمی در تعیین این قیمت ایفا می‌کنند و در بسیاری مواقع قیمت قرار داد آتی متفاوت از قیمت تئوریک آن است، اما اصل فرمول تعیین قیمت که بر مبنای کمی و عددی استوار است به قرار فوق است. در بازارهای غرب که کارآمدتر و سطح تنوع محصول و میزان عرضه و تقاضا زیاد است، قیمت تئوریک اوراق آتی بسیار نزدیک تر به قیمت بازار آنها است. در کشور ما عوامل متعدد دیگری در تعیین قیمت آتی دخالت دارند که شناخت آنها در طی زمان میسر است و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در چارچوب قیمت تئوریک برای سایر عوامل نیز قیمتی را منظور می‌کنند.
اگر قیمت نقدی یک سکه طلا در بازار و در آخر ماه خاص برابر هفتصد و بیست هزار تومان باشد و قیمت قرارداد آتی تحویل دو ماه بعد از آن چهارصد و هشتاد هزار تومان باشد. تفاوت این دو قیمت (Basis) در واقع هزینه نگهداری و بیمه و فرصت از دست رفته است که برابر شصت هزار تومان است (780.000-720.000=60.000) که در واقع 4 درصد برای هر ماه هزینه محسوب شده است.
قیمت حمل و نگهداری فرصت از دست رفته ماهیانه طلا برای دو ماه 8 درصد است.
در بازار نقدی، تحویل کالا و پرداخت به صورت آنی انجام می گیرد، در حالی که در بازار آتی تحویل کالا و پرداخت آن موکول به تاریخ سررسید قرار داد است و از این بابت باید به فروشنده هزینه ای پرداخت. این هزینه اساس قیمت گذاری یک قرار داد آتی است. یادآوری می‌شود با تغییر نرخ بهره و تورم و هزینه های بیمه و انبارداری و دیدگاه بازار از شرایط قیمت کالا، این عدد هزینه همیشه در حال نوسان است و مورد فوق در یک مقطع زمانی خاص به عنوان مثال به عرض شما رسید.
بنابراین قیمت قراردادهای بازار آتی عبارت از قیمت نقدی دارایی به علاوه هزینه های فرصت از دست رفته برای فروشنده آن است که «هزینه حمل» (Cost of Carry) نامیده می‌شود.
در بازارهای پیشرفته که در اصطلاح علمی به آنها بازارهای کارآمد Efficient Markets می‌گویند و سوابق طولانی در خرید و فروش اوراق آتی دارند، تلاش می‌شود که قیمت اوراق آتی بسیار سنجیده و نزدیک به قیمت نقدی باشد. لذا فرمول هایی را که ما از آنها استفاده می‌کنیم، با ارقام آن دیار رابطه منطقی تری را نشان می دهند.
بر اساس تئوری، قیمت اوراق آتی باید به گونه‌ای باشد که سرمایه‌گذار فرق چندانی بین معامله نقدی یا پیش فروش و پیش خرید مشاهده نکند، در غیر این صورت سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بازار از انحراف قیمت‌ها استفاده کرده و با هدف کسب سود از این انحراف قیمت‌ها بهره‌برداری می‌کنند.
اما عملکرد این گونه معامله‌گران که آنها را می‌توان «قیمت‌یاب» (Arbitrageur) نام نهاد، موجب می‌شود که قیمت‌ها به سرعت متعادل شوند.
در واقع وجود این گونه سرمایه‌گذاران قیمت یاب در بازار آتی ضروری است
دیدگاهتان را بنویسید