بورس دچار نزدیک بینی شده/ ۵ اشتباه رفتاری سهامداران

به گزارش راتین بورس به نقل از پایگاه خبری بورس پرس، محسن عباسی مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه گذاری ابن سینا مدبر (اماکو) تحلیلی از رفتار شناسی سرمایه گذاران در روزهای اخیر ارایه کرد و گفت:در بررسی رفتارشناسی بازار سهام، قصد نداریم تا روند بازار سرمایه را پیش بینی کنیم و یا دلایل فنی ریزش آن را بررسی و آن را به چالش بکشیم، بلکه قصد داریم تا با بررسی رفتار شناسی معامله گران بازار ضمن تحلیل بخشی از عملکرد بازار (که ناشی از رفتار معامله گران است)، با شفاف کردن عواملی که منجر به نوسانات بازار می شود، توانایی معامله گران را نسبت به کاهش رفتارهای نامناسب افزایش دهیم.

این گزارشات به صورت هفتگی و بر اساس رفتاربازار و معامله گران نگاشته می شود و در پورتال تحلیل و مشاوره شرکت مشاور سرمایه گذرای ابن سینا مدبر ( اِماکو)، بخش رفتارشناسی بازار قابل دریافت است.

رفتارشناسی معامله گران بازار

در هفته گذشته، شاهد بازگشت منطق به رفتار خریداران و فروشندگان در بازار بودیم. عنصری که در بازار هفته های قبل و خصوصا بعد از تمدید مذاکرات هسته ای کمتر شاهد آن بودیم. سرمایه گذاران با در نظر گرفتن شرایط بازار و افت بی شائبه قیمتها و با توجه به ارزندگی قیمت بسیاری از سهام موجود در بازار اقدام به عدم فروش و یا خرید سهام بنیادین کردند.

درحال حاضر بازار دچار نزدیک بینی شده است. بدین معنی که نمی تواند افق سرمایه گذاری خود را حتی تا یک سال آینده ترسیم کند. این درحالی است که بحران های به مراتب بدتر از وضعیت فعلی نیز در 5 سال گذشته در بازار اتفاق افتاده است. نوساناتی که بسیاری را از بازار خارج کرد و بسیاری را نیز به اوج رسانده است. برای مثال بحران جهانی سال 2008 و افت قیمت نمادهای فلزی و معدنی، اولین تحریم ها و افت بی سابقه قیمت خودروی ها و بانکی ها، افزایش قیمت ارز و نوسانات ناشی از آن، تنش های سیاسی داخلی و.. که در نهایت نتوانستند بنیان بازار را از بین ببرند اما بسیاری از معامله گران عجول را با زیان روانه خانه کردند.

باید پذیرفت که بازار نمی تواند یک شبه برگردد و همانطور که ریزش طی چندین ماه اتفاق افتاده، بازگشت بازار نیز به مرور انجام خواهد شد. برخی اشتباهات رفتاری سرمایه گذاران در بازار فعلی که منجر به وضعیت فعلی شده را می توان اینگونه برشمرد:( همانطور که عنوان شد قصد این نوشتار انکار عوامل بنیادین وضع فعلی بازار نیست و صرفا بر روی رفتارهای انسانی که در معاملات دخیل هستند و منجر به این عملکرد شده اند را واکاوی می کند)

1. فرا اعتمادی: فرا اعتمادی یک سوگیری رایج بین معامله گران است که معمولا به اطلاعات و تحلیل های خود و یا دیگران، اعتماد بیش از اندازه دارند و سایر فاکتورهای تاثیرگذار بر بازار را یا نادیده می گیرند یا درمحاسبات خود دخیل نمی کنند. نمونه این سوگیری را می توان در برداشت معامله گران و تحلیلگران در خصوص وضعیت مذاکرات هسته ای یافت. جایی که عمده معامله گران و تحلیلگران و مدیران سرمایه گذاری، نسبت به توافق هسته ای در آذرماه مطمئن بودند و کمتر تحلیلگری بود که با عینک بدبینی به این موضوع بنگرد و تقریبا همه افراد نسبت به توافق نظری یکسان داشتند و رسیدن به آن در آذرماه را قطعی می دانستند.

اما با تمدید مذاکرات،معامله گران متوجه اشتباه خود شدند و دوباره تحلیل ها را با نگاهی منطقی تر انجام دادند.در واقع با افزایش خوش بینی ها،هشدارها شنیده نشد و معامله گران با اعتماد بیش از حد به اطلاعات محدود خود که بر اساس گمانه زنی ها بود، وضعیت هیجانی قبل از ضرب العجل هسته ای  را رقم زدند. در این نوع سوگیری، معمولا همه گمان می کنند اطلاعات و تحلیل های آنان در اختیار هیچ کس نیست و تنها آنها هستند که شرایط را درک می کنند بنابراین حجم معاملات بالا می رود این رویکرد در میان مدت و بلند مدت باعث کاهش بازدهی سرمایه گذاران می شود.

2. نماگری: این سوگیری مربوط به اشتباه معامله گران در قراردادن یک پدیده‌ جدید درطبقه بندی ذهنی قبلی خود است. آنها معمولا اطلاعات جدید را بدون بررسی ابعاد مختلف آن در طبقه بندی ذهنی قبلی خود قرار می دهند و اعتقاد دارندنمونه جدید نیز به نوعی به طبقه بندی و در واقع جامعه قبلی تعلق دارد. این اشتباه نیز در بازار این روزها به وفور دیده می‌شود.

برای مثال هر اطلاعاتی که در خصوص بهبود وضعیت یک صنعت به بازار درج می کند،سریعا تمامی نمادهای آن صنعت را باموج خرید و یا موج فروش روبرو می کند. برای مثال ممکن است خبر رفع تحریم ها بر یک یا چند مورد از سهام بانکی،تاثیر مستقیم و مشابهی مانند سایر سهام آن گروه نداشته باشد زیرا برخی بانک ها اصلا مجوز فعالیت ارزی ندارند.

مطمئنا به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای علاوه بر اینکه به طور مستقیم بر برخی نمادهای صنایع مختلف بازار، بی تاثیر است حتی تاثیر غیر مستقیمی هم ( حداقل در کوتاه مدت و میان مدت)بر برخی نمادهای بازار نداد و نباید هر سهمی که بر اساس طبقه بندی سایت شرکت بورس در یک صنعت خاص قرار گرفته را دقیقا مانند سایر سهام آن صنعت و یا گروه ارزیابی کرد. در مواقع منفی بازار نیز این اتفاق به وفور دیده می شود. با کوچکترین خبر منفی که در خصوص یک گروه به بازار می رسد تمامی نمادهای آن گروه ولو اینکه از آن خبر تاثیر منفی نپذیرند با روندی منفی مواجه می شوند.

3. دیرپذیری: این سوگیری معامله گران به معنی عدم پذیرش اطلاعات جدید و معامله بر اساس اطلاعات و تحلیل های قبلی و اصرار بر درست بودن آنها است.  در بازار این روزها به شدت می توان این نوع معاملات را در سهام با P/E پایین پیدا کرد. بسیاری از سهام بازار فعلی به درست یا نادرست بعد از کاهش قیمت نفت و تمدید مذاکرات هسته ای با سقوط قیمت مواجه شده اند و بیش از آنچه که انتظار می رفت با افت قیمت روبرو شده اند اما علی رغم ارزندگی سهام آنها و شرایط هیجان فروش شکل گرفته در این گروه، سرمایه گذاران همچنان مشغول فروش این سهام و کاهش قیمت ان بودند.

زیرا هنوز بر اساس داده های قبلی معامله می کنند و سودآوری سال 93، در پیش بودن مجمع و سایر اخبار مثبت  و پیش روی سهم را نادیده گرفته و تنها بر اساس اطلاعات قبلی همچنان نسبت بهفروش سهم اقدام می کنند. درخلال بازار این روزها بسیاری از اخبار مثبت شرکتها در بازار منفی سوخت شد زیرا معامله گران به هیچ عنوان وزن درستی به اطلاعات جدید نمی دهند و تا مدتی همواره بر اساس اطلاعات قبلی خرید و فروش می کنند اما با گذشت زمان، معاملات منطقی تر می شود و سهم به تعادل مناسبی می رسد.

4. بهینه نگری: به معنای خوشبینی نسبت به توانایی های خود و اتفاقات پیرامون است. در این سوگیری سرمایه گذاران نسبت به ظرفیت های بازار خوش بینی بیش از اندازه دارند. این اتفاق به وضوح در انتظارات از مذاکرات هسته ای نمود پیدا کرد و پیش بینی می شود با نزدیک شدن به زمان پایان ضرب العجل تیر ماه دو باره در بازار پدیدار شود.

5. باورگرایی: به این معنی است که سرمایه گذاران صرفا به دنبال اطلاعات و اخباری هستند که موید باورهای آنان باشد و در صورت تناقض این اخبار با باورهای قبلی، آنها تنها به اطلاعات قبلی خود اعتقاد خواهند داشت و هر گونه توجه و تحلیل اطلاعات جدید را نمی پذیرند. این سوگیری می تواند علاوه بر زیان رساندن به سرمایه گذار، فرصت جبران زیان وی را نیز از او بگیرد. زیرا اکنون شرایط بازاردر نتیجه اخبار جدید تغییر کرده است.

با توجه به نوسانات نرخ ارز، کاهش قیمت نفت و وضعیت بودجه کشور و هم چنین وضعیت فعلی سهام شرکت ها در بازار سرمایه که هر یک از صنایع و نمادهای آنان به طریق متفاوتی از این مسایل تاثیر می پذیرند، دیگر نمی توان با اطلاعات قبلی نسبت به خرید و فروش سهام اقدام کرد. موید این مطلب تعدیلات سود برخی شرکتها است که بعد از این اتفاقات به دلایل گوناگون سود خود را تعدیل داده اند.

در مجموع بازار در هفته گذشته با کاهش بدبینی ها و بهبود منطقی معاملات (که در نتیجه تحلیلِ فارغ از هیجانِ شرایط بازار است) روبرو شد و معامله گران با توجه به افت زیاد قیمت ها به خرید و یا نگهداری سهام خود ترغیب شدند. در صورتی که اخبار هیجانی به بازار ارایه نشود . رفته رفته معاملات روند منطقی تری به خود می گیرد و سهام بنیادینی که شرایط کسب و کار آنها  با وضعیت فعلی سازگار است می توانند با اقبال معامله گران روبرو شوند.